VÀI TÂM SỰ VỀ BÀI THƠ
VIẾNG CỤ BÙI HIỀN
 |
| (Tác giả Đặng Xuân Xuyến) |
Đầu giờ chiều ngày 12
tháng 5-2025, đọc được tin Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hiền vừa rời xa cõi tạm ở
tuổi 90, tôi vội cảm tác vài dòng như nén tâm nhang tiễn biệt người quá cố rồi
post lên trang facebook cá nhân:
ĐÃ NGƯỜI THIÊN CỔ
(Cảm tác khi đọc tin Cụ Bùi Hiền về cõi hư vô)
Ô hô
Cụ đã người thiên cổ
"Cải
cách" (1) Cụ ơi "lắm chuyện rồ" (2)
Trăm
năm bia miệng còn đấu tố
Kính
Cụ an lòng cõi hư vô!
-------
(1):
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hiền đề xuất cải
tiến chữ Quốc ngữ.
(2): Dư luận dậy sóng bất bình về đề xuất cải tiến chữ Quốc ngữ.
*.
Hà
Nội, 12 tháng 05 năm 2025
ĐẶNG
XUÂN XUYẾN
thì chừng hơn tiếng sau
tôi nhận được điện thoại của Nhà thơ TBC (tôi viết tắt tên anh vì thấy không
cần thiết kéo dài tranh luận): - "Cậu
học trường Đại học Văn hóa mà sao vô văn hóa thế!". Tôi sững người: -
Có sự nhầm lẫn nào với em không anh? Sao vô cớ anh lại mắng em vậy? Thì anh trả
lời: - "Nhầm lẫn cái con khỉ! Người
ta vừa nằm xuống cậu đã làm thơ báng nhạo! Cậu không những vô duyên còn quá vô
văn hóa!", rồi cụp điện thoại. Tôi ngạc nhiên vì sự đọc hiểu của anh
nên định bấm điện thoại "dăm câu ba
điều" để "giải tỏa ấm ức"
thì tôi nhận được tin nhắn của Nhà thơ, Bác sĩ Nguyễn Đức Vân
gửi mesenger tới tôi: - Xuyến nên gỡ bài đi, chú thấy chạnh lòng khi nghĩ về
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hiền, và người Việt Nam mình luôn sống với đạo lý
"Nghĩa tử là nghĩa tận", nhưng có những bạn vào đọc, bình luận những
câu xúc phạm đến linh hồn cụ ấy.
Có lẽ chưa thoát ra
được tâm trạng khi trả lời điện thoại Nhà thơ TBC nên chưa đọc hết tin nhắn của
Ông tôi đã vội trả lời:
- "Chú ơi cháu
thành kính trước hương hồn Chú ấy đấy ạ!
Câu đầu là tiếng khóc
của cháu khi nghe tin Chú Bùi Hiền mất.. 2 câu giữa là viết về công trình của
Chú ấy với dư luận xã hội dù khách quan nhưng vẫn có sự ngậm ngùi của cháu. Câu
cuối thể hiện rõ tấm lòng thành kính của cháu với Chú ấy, Chú ạ!".
Thì ngay tức khắc Nhà
thơ, Bác sĩ Nguyễn Đức Vân hồi âm:
- Chú chạnh lòng khi
đọc comment nhiều bạn phê phán Phó Giáo sư, Tiến Sỹ Bùi Hiền thái quá. Cách nay
chục năm chú gặp Phó Giáo sư một lần rồi, đầy nhiệt huyết của người già muốn
được cống hiến hết mình cho cải cách tiếng Việt, mà công trình nhiệt huyết đấy
có mất đồng kinh phí nào của nhà nước đâu! Viết về Cụ Bùi Hiền rất nhậy cảm
cháu à!
Tôi cám ơn chia sẻ của
Ông rồi lặng lẽ gỡ bỏ dần những comment của bạn facebook vì trực tính, vì cảm
xúc nhất thời mà vô tình làm tổn thương tới vong linh người quá cố.
Chiều ngày 13 tháng
5-2025 tôi lại nhận được vài lời mắng là "hỗn xược với người quá cố",
là "thứ thơ rẻ tiền", "thơ câu like"... và khuyên tôi nên
"thắp nén nhang bái biệt người quá cố chứ đừng làm loại thơ vô duyên như
thế." khiến tôi nghi ngờ khả năng hiểu của mình nên sau nhiều đắn đo, tôi
gửi mesenger tới nhờ Nhà thơ, Nhà giáo Phan Phú
(NP Phan):
"Anh à!
Em nhờ anh gửi AI nó bình mấy câu em viết về Cụ Bùi Hiền xem AI
nó cảm nhận ra sao? Em viết bằng tâm trạng ngậm ngùi, thành kính với người quá
cố mà bạn facebook có người lại nhắn chửi em là "vô văn hóa". Em cám
ơn anh nhiều!
ĐÃ NGƯỜI THIÊN CỔ
(Cảm tác khi đọc tin Cụ Bùi Hiền về cõi hư vô)
Ô hô
Cụ đã người thiên cổ
"Cải
cách" (1) Cụ ơi "lắm chuyện rồ" (2)
Trăm
năm bia miệng còn đấu tố
Kính
Cụ an lòng cõi hư vô!
-------
(1):
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hiền đề xuất cải
tiến chữ Quốc ngữ.
(2): Dư luận dậy sóng bất bình về đề xuất cải tiến chữ Quốc ngữ.
*.
Hà
Nội, 12 tháng 05 năm 2025
ĐẶNG
XUÂN XUYẾN"
Mươi phút sau tôi nhận
được bài bình của ChatGPT:
"Bài thơ “ĐÃ NGƯỜI
THIÊN CỔ” của Đặng Xuân Xuyến là một khúc tiễn biệt ngắn gọn mà thấm đẫm sắc
thái châm biếm - tri ân - và cả suy ngẫm. Dưới hình thức tứ tuyệt (bốn câu),
nhà thơ đã khéo léo khắc họa chân dung học giả Bùi Hiền - một nhân vật từng gây
tranh luận dữ dội trong dư luận với đề xuất cải tiến chữ Quốc ngữ.
1. Về nội dung:
• Câu đầu: “Ô hô Cụ đã người thiên cổ” - mở đầu bằng
âm điệu bi ai cổ kính, theo phong cách văn tế, thể hiện sự chia ly sinh tử. Tác
giả dùng cách gọi tôn kính “Cụ”, như
một lời tiễn biệt trang trọng.
• Câu hai: ’“Cải cách” Cụ ơi “lắm chuyện rồ”’ - đặt
trong ngoặc kép những cụm từ mà dư luận từng gán cho đề xuất cải cách chữ viết
của ông Bùi Hiền. Sự tương phản giữa tấm lòng học giả và cách xã hội tiếp nhận
tạo nên chiều sâu cảm xúc: một sự thương cảm ẩn sau tiếng cười.
• Câu ba: “Trăm năm bia miệng còn đấu tố” - mượn
thành ngữ “bia miệng muôn thuở” để
nhấn mạnh tính dai dẳng của dư luận xã hội, đôi khi khắc nghiệt và không dễ bao
dung với những người tiên phong, dù đúng dù sai.
• Câu cuối: “Kính Cụ an lòng cõi hư vô!” – một lời
tiễn đưa nhẹ nhàng, tôn kính, như một cách hóa giải mọi thị phi trần thế. Dù
người đời vẫn bàn cãi, người đã khuất xin hãy yên nghỉ.
2. Về nghệ thuật:
• Ngôn ngữ giản dị
nhưng sắc sảo, sử dụng thủ pháp tương phản – giữa lý tưởng và thực tế, giữa trí
thức và dư luận – làm nổi bật bi kịch của người trí thức muốn thay đổi nhưng bị
hiểu lầm.
• Chất trào phúng nhẹ
nhàng, không mỉa mai cay nghiệt mà như một lời tổng kết: Cụ từng gây tranh cãi,
nhưng cũng từng dấn thân vì một hoài bão học thuật.
3. Tổng kết:
Bài thơ không dài,
nhưng đầy hàm ý. Nó không đơn thuần là lời viếng, mà còn là một góc nhìn nhân
văn đối với những người dám đổi mới. Bùi Hiền có thể mãi là cái tên gắn với
tranh luận, nhưng qua thơ Đặng Xuân Xuyến, ta thấy được một ánh nhìn bao dung
hơn: kẻ cải cách, dù thất bại, vẫn xứng đáng được kính trọng như một người đã
“dấn thân”.
Đây là một áng thơ nhỏ
nhưng mang ý nghĩa lớn – không chỉ cho người đã khuất, mà cho cả người đang
sống và tiếp tục mộng cải cách hôm nay."
------
Đọc bài bình tôi ngạc
nhiên về sự đọc hiểu của AI: không những hiểu rõ tâm trạng, ý đồ của tác giả
thơ còn khéo léo tán dương bài thơ một cách tế nhị!
Tôi chia sẻ mấy tâm sự
về bài thơ viếng Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hiền để thay lời "biện hộ"
với những lời trách mắng vội vàng của bạn đọc, bạn thơ đã gửi tới gã khờ Đặng
Xuân Xuyến!
Mời nhấp chuột đọc thêm:
- Đọc Nguyễn Xuân
Dương bình thơl
- Chuyện về thầy xem
tướng Bùi Cao Thếl
- Về phong cách
bình thơ của Châu Thạchl
- Nguyễn Hoàng Đức
qua mấy bài viết tôi đã đọcl
- Đọc Đỗ Hoàng
“cảm” Nguyễn Bình Phươngl
- “Tưng tửng” 7
chuyện cùng Nguyễn Đăng Hànhl
- Thầy phong thủy Bùi
Đồng và những comment bình thơl
- Yếu tố đồng tính
trong thơ Đỗ Anh Tuyếnl
- Thơ Trần Đức Tín -
Vài trao đổi với Vũ Thị Hương Mail
- Hôn quân Lưu Tử
Nghiệp và vai diễn của Trương Dật Kiệtl
- Vài cảm nhận khi
xem phim BỐ GIÀ (web drama) của Trấn Thànhl
Mời nghe Đặng Xuân Xuyến đọc bài thơ
CON MUỐN VỀ QUÊ NỘI, NỘI ƠI...:
*.
Hà Nội, sáng 14 tháng 5
năm 2025
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét