Quê tôi nghèo lắm
Vẫn lác đác nhà tranh
Vẫn tiếng thở dài những chiều giáp hạt
Vẫn bát cơm chan mồ hôi mặn chát
Cha cả đời lam lũ
Mẹ một đời chắt chiu
Khoai sắn vẫn len vào giấc ngủ
Tuổi thơ tôi đói ngủ
Thương cánh cò bấu bíu lời ru.
Quê tôi nghèo lắm
Phiên chợ còn èo ợt nghèo hơn
Dăm ba nải chuối
Vài mớ rau tươi
Mẹt sắn, mẹt ngô
Í ới mời chào cao hơn mời cỗ
Lèo tèo dăm người bán
Lẻ tẻ mấy người mua
Ế bán
Chán mua
Phiên chợ quê xác xơ già cỗi.
Quê tôi nghèo lắm
Lũ trẻ gầy như con cá mắm
Lũ trai mặt mũi mốc meo
Gặm nhấm nỗi đau nghèo khó
Nơm nớp âu lo đời như chiếu bạc
Thương con cò con vạc
Mỏi cổ chồn chân trên đồng đất của mình.
Quê tôi nghèo lắm
Nước mắt rơi từ thời chị Dậu
Tiếng oan khiên từ thời Giáo Thứ
Âm ỉ bủa quanh
Bám đeo đặc quánh
Chiếc cổng làng dựng lên thật đẹp
Sừng sững bê tông cốt thép
Ngạo nghễ tượng đài
Ngạo nghễ trần ai
Chiếc cổng làng thành tai hại
Giam hãm đời người
Tù túng giấc mơ.
Quê tôi nghèo
Nghèo cả giấc mơ...
*.
Hưng Yên, chiều 29 tháng 12 năm 2014
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
VÀI Ý KIẾN QUANH VIỆC MỔ XẺ BÀI THƠ:
“QUÊ NGHÈO” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN
Chưa bàn đến hay, không hay nhưng tôi thích bài thơ ở chỗ nó chân thực nhưng tôi không thích tứ thơ này:
“Chiếc cổng làng thành tai hại
Giam hãm đời người
Tù túng giấc mơ.
Quê tôi nghèo
Nghèo cả giấc mơ...”
Đây là chủ quan của tác
giả. Tôi nghĩ hãy để cho nó tự nhiên như vốn có.
Cảnh quê nghèo này nó
nhang nhác các bài thơ tả cảnh đồng quê ở đâu đó cánh cò, cánh vạc, đói, rét.
Từ ngày cách mạng tháng 8 thành công, dân cũng còn nhiều người đói khổ, tuy
nhiên, những tá điền được xóa nợ, nhiều người nông dân đã đổi đời, con em họ
được đi học, thậm chí được giữ nhiều trọng trách trong xã hội. Tuy nhiên xã hội
nào cũng có mặt này mặt nọ, nên nhìn những mặt tích cực.
Với bác PHẠM ĐỨC NHÌ
Dù cho tôi không biết bác
là ai, nhưng qua lời góp ý, phê bình của bác tôi thấy bác là người thẳng thắn
và khá chân tình, tất nhiên kẻ sỹ Bắc Hà không ai tránh khỏi một chút kẻ cả khi
bác nói: “Muốn đem một bài thơ nào đó của
anh ra mổ xẻ để “mách nước” cho anh bứt phá chạy mau đến “bến bờ thi ca”.
Điều này chả ai giúp ai được bác ạ, vì nó tự nhiên như ánh trăng, như cảm xúc
lúc yêu đương phải không bác?
“Theo tôi, riêng về phần kỹ thuật thơ, anh đã có đủ điều kiện để viết
bài thơ để đời của mình.”. Bác ấy rất chân tình và thẳng thắn hơn nữa đưa
ra những nhận xét tích cực chứ hoàn toàn không hạ thấp người nghe.
Nếu nghe câu này chắc
chắn lúc đâu tác giả không tránh khỏi bị sốc vì có người chê đứa con của mình
ngay cả người đó là mẹ vợ mình đi nữa: “Thật
tình, đây là bài thơ còn khá xa mới đến mức hoàn hảo. Có đến vài chỗ sai phạm,
hoặc nếu không sai phạm thì cũng chưa hoàn chỉnh, có thể o bế, trau chuốt để
bài thơ hay hơn.”.
Điều này rất thẳng thắn,
tuy nhiên cũng là ý nghĩ chủ quan của bác PHẠM ĐỨC NHÌ vì thơ phú là cảm xúc
của từng người, nhất là thơ mới, không theo bất cứ một bó buộc, nguyên tắc gì.
Tuy nhiên bác vẫn thừa
nhận những điểm mạnh của bài thơ: “Nhưng
rõ ràng với cách sắp xếp con chữ và sử dụng vần điệu khá nhuyễn anh đã tạo cho
bài thơ của mình cái vóc dáng của một lãng tử phiêu du, không bị trói buộc bởi
“gia quy, lệ làng, phép nước”; tứ thơ đã chảy thành dòng, và cảm xúc có đôi chỗ
mức gia tăng đã nhiều hơn cấp số cộng.”
Nếu không thực sự yêu mến
nhà thơ thì bác ấy đã không mất công để mà ngồi bình làm gì, bác ấy góp ý như
là góp ý cho một đứa con trai.
“1/ Nhịp điệu: Số câu trong bài không bị bó buộc, viết hết ý thì thôi;
số chữ trong câu tùy tiện, không theo một quy luật nào nên nhịp điệu khác lạ,
tránh được cảm giác đơn điệu, nhàm chán. Tốc độ dòng chảy của tứ thơ khá nhanh,
thay đổi theo cảm xúc, tạo mối giao cảm trực tiếp với độc giả ngay trên từng con
chữ. Thêm vào đó, cách phân bổ các con chữ, câu, đoạn trong bài thơ biểu lộ một
tâm thế, một phong thái tự do, thoải mái.
2/ Vần: Tôi có cảm tưởng tác giả không chủ ý gieo vần nhưng các con chữ
tuôn ra trong lúc tình thương mến quê dâng cao cứ tự động kết nối với nhau
thành từng mảng trong đó đã có vần một cách tự nhiên. Riêng đoạn 2 và phần đầu
đoạn 4 không có vần nhưng đọc lên - nhờ nhịp điệu - vẫn trơn tru thoải mái như
ăn chè vừa đủ độ ngọt.
3/ Dòng chảy của tứ thơ: Hình ảnh, sự kiện nối tiếp nhau chảy thành dòng
trên con kênh mà lòng kênh là câu thơ chủ đạo “Quê tôi nghèo lắm”. Chính nhờ tứ
thơ nhất khí liền mạch chảy thành dòng nên đã có sóng sau dồn sóng trước để tạo
cơ hội cho cảm xúc tầng 3 xuất hiện.
4/ Cảm xúc: Cảm xúc tầng 1 khá mạnh toát ra từ câu chữ; cảm xúc tầng 2
cũng đáng kể do thế trận tuy chưa hoàn toàn hợp lý, mạch lạc nhưng cũng không
đến nỗi phân tán, rời rạc. Thêm vào đó, nhờ nhịp điệu nhanh nên đã có xuất hiện
cảm xúc tầng 3 - thứ cảm xúc cao cấp nhất trong thơ - nhưng chưa đủ mạnh để tạo
hồn thơ. Lý do: tác giả không tạo được cao trào, và do đó, đoạn kết thiếu ấn
tượng.”
Dù muốn hay không muốn
bác ấy cũng đưa ra lời nhận xét rất chân tình: “Không biết do tác giả có tài hay do may mắn. Tôi nghĩ có lẽ cả hai.”
Tôi không hiểu nhiều về bóng đá, và cũng chưa có
nhiều kinh nghiệm sống nhưng tôi nghĩ là bác Phạm Đức Nhì có một nhận thúc khá
dày dặn về cuộc sống, khi ví thơ với bóng đá, cho dù đôi lúc vẫn còn giữ thói
quen của những nề nếp cũ: “anh có nhiều
ưu điểm hơn, đặc biệt là thể thơ và cách nhìn phóng khoáng về cuộc sống. Nói
theo ngôn ngữ bóng đá anh cần để ý thêm về đấu pháp toàn đội (thế trận), cách
ghi bàn thắng thật đẹp (đoạn kết) và gây hưng phấn cho cầu thủ của đội bóng
(trạng thái cao hứng của thi sĩ). Nếu anh tiếp tục “thai nghén” một tứ thơ đắc
ý nào đó rồi gắng chờ đến lúc “óc ách’, khó chịu, không “xì” ra không được. Lúc
ấy mà “mở bầu tâm sự” thì với thi pháp của anh cơ hội tặng cho đời một đứa con
“sáng giá” sẽ rất cao.”
Với CảnhThư Sg:
Người thực sự chấp nhận
được sự suy nghĩ khác với mình là người thực sự tự tin và bao dung, hiểu đời,
tôi không biết tác giả đã từng là một người lính, tác giả nghĩ thế nào?
Nhưng lời bình dù chỉ
trích của các nhà thơ đem lại giá trị cho bài thơ rất cao? Chắc chắn nhà thơ
hiểu được điều này nên không lên tiếng phản bác?
Theo như bạn viết: “có người đọc thơ cho là may rồi. Mà người
đọc thơ cũng chả ai được học và cần học Thi pháp, thích thì đọc; đọc xong thì
bảo hay, khá hay, chưa hay hoặc dở, quá dở, thế thôi! Nay bài thơ Quê Nghèo có
tới 3 người bình, thiết tưởng thế là rất đáng mừng cho nhà thơ và cho bài thơ
rồi”.
Bạn nói rất đúng, nếu
không yêu thì bình làm chi? Còn việc bạn cho rằng : “Ở một cường quốc thơ như Việt Nam”, không biết bạn có chủ quan hay
không?
Đành rằng bây giờ không
chỉ có kẻ sỹ hay người học chuyên văn, giới văn sỹ đọc thơ: “người đọc thơ cũng chả ai được học và cần
học Thi pháp, thích thì đọc; đọc xong thì bảo hay, khá hay, chưa hay hoặc dở,
quá dở, thế thôi!” tuy nhiên dù là một người ngoại đạo thì tôi nghĩ, ai
cũng có thể đọc thơ, cảm nhận thơ theo cách riêng của mình. Nhưng tùy theo
trình độ và chuyên môn mà người bình có thể đánh giá bài thơ đó theo cách riêng
của họ. Còn theo bản thân tôi một bài thơ có ý tứ hay người nghe cảm thụ, ngoài
ra còn có luật, do đó thơ Lục bát, thơ thất ngôn bát cú, thơ Đường Luật, thơ
thất ngôn trường thiên phải theo đúng luật. Cái hay, cái tài tình cái thông
minh của người làm thơ là ở chỗ đó? Ngoài ra qua thơ người ta có thể hiểu thấu
được tâm tính và khí phách của người làm thơ. Đố ai tìm được chỗ sai nào trong
bài thơ: Qua đèo ngang của bà Huyện Thanh Quan!!!
Vài ý kiến của một người
ngoại đạo. Ai thích thì like, ai không thích cứ việc ném đá, tôi ở xa, đá không
đến tận nơi.
*
Ngày 05 tháng 04 năm 2018
NGUYỄN BÍCH THỦY
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét