 |
| (Làng Đá (Đỗ Hạ), Quang VInh, Ân Thi, Hưng Yên) |
VỀ
QUÊ ĐI MÀY
- Với Nguyễn Xuân Thành
-
Mày về quê chơi đi
Tao lại dạy mày chơi trò trận giả
Mày lại dạy tao bóng chuyền bóng đá
Lông nhông đầu làng cuối ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo
Đủ trò
Mày khờ khạo
Tao ngây ngô
Nghéo tay cưới chung một vợ
Bọn bạn bảo tao mày 2 thằng dở
To xác rồi đầu vẫn cứ ngu ngơ.
Mày về quê chơi đi
Biền biệt thế
Bặt tin như thế
Tao nhớ mày
Rượu tao uống chẳng say
Đêm cuối cùng mày nói thật hay
Khắc trong tim bạn hiền tri kỷ
Nghéo tay tao hẹn ngày trở lại
Hai mấy năm trời
Nước chảy bèo trôi...
Mày về quê chơi đi
Về với tao. Về với thời thơ dại
Về đi mày
Đừng lời nói gió bay.
*.
Làng Đá, Ngày 11 tháng 12 năm 2014
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
VỀ QUÊ ĐI MÀY - TIẾNG GỌI CỦA
NHÀ THƠ HAY CỦA THỜI THƠ DẠI?
Tôi xa Hà Nội không phải “năm lên mười
tám” như nỗi lòng một người đã xa Hà Nội trong một nhạc phẩm nổi tiếng từ
hơn 60 năm trước, mà là năm tôi mới lên mười bẩy. Tôi xa Hà Nội cũng không được
như người đó “khi vừa biết yêu” mà là tôi chưa hề biết yêu và thật
lòng cũng chẳng biết có ai đó đã yêu tôi (!)?. Tôi xa Hà Nội cũng không vì một
biến cố trọng đại của chung xã hội hay của riêng gia đình tôi mà chỉ là một
duyên cớ rất đời thường: Thi được một suất học bổng sang Sing học tập. Do vậy,
khi nhận được giấy báo phải xa Hà Nội, trong tôi đã cuộn sóng những niềm vui
sướng suốt cả hai tháng trời chờ đợi. Chỉ đến khi ngồi trên máy bay, tôi mới
thấy một nỗi buồn cô đơn xâm chiếm lòng mình mặc dù chuyến bay có đủ cả trăm hành
khách. Tôi bắt đầu thấy thiếu vắng gia đình, thiếu vắng bè bạn rồi bất chợt
nhận ra cái thiếu vắng lớn nhất là một khoảng trời rộng lớn, đó là Hà Nội quê
tôi. Vâng, Hà Nội quê tôi, mặc dù nơi tôi sinh ra và lớn lên chỉ là một con ngõ
nhỏ trong lòng phồn hoa của Hà Nội, nhưng bố tôi bảo hơn 10 đời nhà ta đã sống
trên mảnh đất ngõ này, trong căn nhà nhỏ thân thương này đã được tạo dựng và tu
đi đi sửa lại cũng đã mấy trăm năm.
Học xong, đi làm cho
công ty người nước ngoài, những thiếu vắng trên càng dầy lên trong tâm hồn tôi.
Những nỗi buồn vì xa gia đình, xa bè bạn may nhờ có cái máy tính, cái điện
thoại nên nhiều lúc vẫn có thể vừa trò chuyện vừa nhìn thấy người trò chuyện
với mình. Vẫn thấy được những khuôn mặt hiền lành như Phật của ông bà nội
ngoại; vẫn thấy được nét đẹp thanh tú và giọng nói dịu hiền của mẹ cùng đôi mắt
sáng vừa hiền từ vừa nghiêm khắc và những lời khuyên ân cần của bố; vẫn thấy
được khuôn mặt ngây thơ nũng nịu của đứa em gái nhỏ luôn nhắc chị bao giò
về thì đưa em đi ăn kem Tràng Tiền nhé và vẫn thấy được những dáng vẻ
tinh anh cùng những câu nói mày tao chí tớ thân thiết chia vui chia buồn
của lũ bạn. Nhưng còn Hà Nội quê tôi trong đó có cái ngõ hẹp với ngôi nhà thân
thương của tôi thì sao mà nhìn thấy và chuyện trò cùng chúng?
Chiều cuối tuần được
nghỉ việc, sau khi đọc và trả lời hết các thư điện tử của lũ bạn gửi từ Hà Nội,
lòng tôi như một dòng sông ngập tràn nỗi nhớ nhung về chúng. Để đỡ buồn, tôi
lên net và thật bất ngờ, khi vừa mở một trang mạng thì 4 tiếng “Về quê đi mày” bật lên trước mắt tôi rồi
chúng vang lên thành một tiếng gọi vừa rất quen vừa rất lạ. Phải chăng lũ bạn
tôi, tất cả chúng nó đang hòa chung giọng thiết tha gọi tôi: “Về quê đi mày”? Nhưng chỉ mấy giây sau,
tôi hiểu ra mình đã bị ảo thanh bởi đó là tên một bài thơ của Đặng Xuân Xuyến
mới đưa lên trang Nhà văn Lê Xuân Quang hôm đầu tuần. Bài thơ ghi rõ cả tên
người bạn được gọi: Với Nguyễn Xuân Thành chứ đâu phải với tôi. Nhưng
tôi vẫn chăm chú đọc nó.
Vỏn vẹn 26 câu thơ tự
do, toàn những lời tiếng bình dị đời thường không một từ trau chuốt, bài thơ
được mở đầu bằng một lời nhắn gọi:
Mày về quê chơi đi
Thói thường khi nói đến mấy tiếng “về
quê chơi”, người ta sẽ nghĩ ngay đến chuyện về thăm nơi chôn rau cắt rốn của
mình, về cái làng ta phong cảnh hữu tình thân yêu, nơi có triền đê,
lũy tre, cánh đồng, phiên chợ… và những người dân quê cần cù một nắng hai
sương trong đó có những người ruột thịt họ hàng của ta. Nhưng suốt bài thơ của
Đặng Xuân Xuyến, ta không hề bắt gặp một cảnh vật và một con người hữu tình nào
như vậy. Thậm chí, ở cuối bài, tác giả có ghi rõ tên quê mình là Làng Đá, một
làng quê nổi danh ở huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên với tích truyện ngôi chùa
Đá, nhưng trong “Về quê đi mày”, tuyệt nhiên cũng không thấy
một câu, một hình ảnh, một dấu tích nào về ngôi chùa lịch sử cổ kính có từ thời
nhà Lý ấy. Mà “Mày về quê chơi đi” là để:
Tao lại dạy mày chơi trò
trận giả
Mày lại dạy tao bóng
chuyền bóng đá
Lông nhông đầu làng cuối
ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo
Đủ trò
Hai tiếng “đủ trò” tưởng đã là hết nhưng chưa,
bởi còn thêm cái trò này nữa:
Mày khờ khạo
Tao ngây ngô
Nghéo tay cưới chung một
vợ
Bọn bạn bảo tao mày 2
thằng dở
To xác rồi đầu vẫn cứ
ngu ngơ.
Đến đây thì ta đã
rõ, “Mày về quê chơi đi” của
Đặng Xuân Xuyến không phải là lời rủ một người bạn về quê chơi mà là tiếng nhắn
gọi người bạn đó về quê để hai đứa “to xác rồi” sẽ cùng nhau chơi lại
những trò ngu ngơ thời con trẻ.
Nhưng tội nghiệp, sau
một chuỗi lời gọi bạn tha thiết ấy, hình như không nghe có tiếng hồi vọng khiến
tâm hồn nhà thơ nghẹn lắng lại. Anh lại cất tiếng gọi “Mày về quê
chơi đi” lần thứ hai rồi thở dài buồn tủi nhắc nhớ bạn về tình cảnh ly
biệt của hai đứa:
Biền biệt thế
Bặt tin như thế
Và anh kể lể nỗi
lòng nhớ thương bạn của mình:
Tao nhớ mày
Rượu tao uống chẳng say
Mỗi người đều có một nỗi
nhớ bạn cho riêng mình. Người bình dân trong Ca dao nói “nhớ bạn
chơi vơi”, thì ở đây Đặng Xuân Xuyến nói nhớ bạn “rượu uống chẳng say”.
Phải chăng đây là rượu vừa uống vừa chờ bạn về để cùng chung chén nên không thể
được phép say?
Đúng là nhà thơ không say
thât. Anh còn nhớ rất kỹ cái đêm cuối cùng trước khi bạn chia tay, giờ nói ra
vừa để bạn ở xa cùng nhớ lại vừa kín đáo gửi vào đó một hờn trách nhẹ nhàng con
người đã quên lời hẹn ước:
Đêm cuối cùng mày nói
thật hay
Khắc trong tim bạn hiền
tri kỷ
Nghéo tay tao hẹn ngày
trở lại
Hai mấy năm trời
Nước chảy bèo trôi...
Vậy mà buồn thay, vẫn
lại không nghe có tiếng hồi vọng. Quá tam ba bận, nhà thơ đành phải cố cất
tiếng gọi lần thứ ba:
Mày về quê chơi đi
Và lần này thì thôi,
không kể lể nhắc nhớ cho thêm dài lời mà chốt lại rõ ràng dứt khoát:
Về với tao. Về với thời
thơ dại
Rồi nhấn thêm:
Về đi mày
Tiếng gọi ngắn hẳn, nghe
có vẻ hụt hơi. Nhưng không, đó là chính là lời thúc giục để kèm theo câu nói
cuối cùng vừa có ý dặn dò vừa có ý răn đe:
Đừng lời nói gió bay.
Như vậy qua chữ nghĩa
rất bộc tuệch của 26 câu thơ, ta thấy “Về
quê đi mày” là tiếng một người bạn gọi một người bạn thân biệt tăm đã
lâu mau về quê để cùng nhau chơi lại đủ trò ngây ngô khờ khạo thời thơ dại. Với
tên người được gọi đã được ghi cụ thể ở đầu bài thơ, liệu đây có phải là tiếng
thực của nhà thơ gọi bạn?
Xin hãy giả tưởng, người bạn của nhà thơ đọc
được bài thơ này, nghe được lời nhắn gọi của bạn trong những vần thơ này và lần
này anh ta không “lời nói gió
bay” như “Hai mấy năm trơi/
Nước chảy bèo trôi..,” đã qua; anh ta sẽ về quê thật, thì đôi bạn có
cùng nhau sẽ sống lại “đủ trò” như tác giả đã hứa với bạn không? Tôi tin
là không, hoàn toàn không thể có lại được “đủ trò” thơ dại ấy. Làm sao có thể tưởng ra cảnh hai kẻ đàn
ông đang ở cái tuổi tri thiên mệnh, mắt đã phai và má đã hóp về đến quê
lại có thể cùng nhau:
Lông nhông đầu làng cuối
ngõ
Cướp cờ
Đánh đáo…
và khờ khạo ngây
ngô:
Nghéo tay cưới chung một
vợ?
Chính tác giả đã nói, đó
là “2 thằng dở”, theo tiếng nói ở quê anh, còn dân ngõ quê tôi Hà Nội
gọi là hai thằng rồ! Thế thì làm sao họ có thể diễn cảnh hai thằng dở, hai
thằng rồ như vậy. Người ta có thể nhớ về thời thơ dại, ôn lại kỷ niệm của một
thời vụng dại, lưu luyến đôi chút với cái quá khứ đã một đi không trở lại đó chứ
sao có thể níu kéo nó lại được, nói gì đến việc sẽ lặp lại nó thêm một lần nữa
trong đời khi ta đã thành người lớn.
Vì không thể có lại được
những trò thơ dại ấy nên “Về quê đi
mày”, thoạt nghe tưởng như đây là tiếng nhà thơ nhắn gọi người bạn cũ.
Nhưng tĩnh lòng lại, ta sẽ nhận ra đó không phải là tiếng gọi thực của nhà thơ
mà là những âm vang của thời thơ dại. Cái thời thơ dại ấy tuy đã qua đi lâu rồi
nhưng nó vẩn còn lưu bóng dáng những kỷ niệm về nó trong tâm hồn mỗi
người. Sau mấy chục năm, bươn trải trong thực tế phũ phàng của cuộc sống, mê
mải trong những toan tính khôn ngoan của người lớn và đứng trước biết bao cơn
bão tinh thần muốn xô đổ những giá trị tình cảm đạo đức, tưởng như những dấu
vết ngây ngô của thời thơ dại ấy đã bị xóa nát. Nhưng không, nó chỉ ngủ yên
trong lòng mỗi người để khi có dịp thì thức dậy. Với nhà thơ Đặng Xuân Xuyến
cũng thế, khi anh nhớ tới người bạn hiền đã biền biệt “hai mấy năm trời”
thì cũng là lúc những kỷ niệm thời thơ dại của đôi bạn bừng thức dậy trong lòng
anh, âm vang thành những tiếng thơ đầy khao khát được gặp lại bạn để cùng nhau
về quê ôn lại thời thơ dại ấy, bởi chỉ có về quê mới có thể tìm lại những dấu
vết ngây ngô khờ khạo nhưng hồn nhiên trong sáng vô tư đã qua đi rồi ấy.
Cái hay của tiếng
gọi “Về quê đi mày” là ở
đấy, ở chỗ nó vừa ảo vừa thật. Và vì thế tôi thích bài thơ này của Đặng Xuân
Xuyến.
Bây giờ, tôi lại mong cái giọng hòa
âm “Về quê đi mày” của lũ bạn tôi từ Hà Nội vang lên một lần nữa.
Nhưng cũng lại là vô vọng. Thay vì cái ảo thanh tôi mong muốn ấy chỉ là mấy
tiếng bip bip của điện thoại báo có tin nhắn: “Chàng
nhà tao bảo, mai chủ nhật ăn bún chả nhé! Tao hỏi, đi ăn ở quán Ôbama mới ăn
hồi sang Hà Nội gần đây? Chàng lắc đầu: Không, ăn ở nhà do em làm cơ. Mày về
với tao đi, về cùng tao vào bếp rồi cùng nhau ăn như hồi xưa hai chúng
mình đã từng lăng xăng phụ mẹ tao mỗi lần bà làm bún chả ở bếp nhà tao để chiều
mồm chúng mình ấy!”
Là tin nhắn của cái Hằng
đã cùng tôi chung trường chung lớp 12 năm từ Tiểu học đến hết Trung học. Nó dịu
dàng yểu điệu như một đóa hoa đẹp lại được bà mẹ giỏi nữ công gia chánh dạy cho
nhiều thứ nên bọn tôi gọi nó là Hằng Thục Nữ. Chàng nhà nó hay chồng nó bây giờ
là dân công sở, lớn hơn nó 6 tuổi, dắt lưng mấy cái bằng học thực, bị nó đánh
sét từ khi nó mới lên lớp 10. Gã đã kiên trì ủ mầm tình yêu nó, chờ nó học xong
Sư phạm Mẫu giáo là xin cưới liền tay. Giờ họ đã có một bé trai kháu khỉnh gần
2 tuổi.
Đọc tin nó nhắn, tôi đã
toan nhắn mắng lại nó:
“Con Nỡm, mày thừa biết tao đang ở xa Hà Nội cả nghìn cây số lại thêm cơm
áo không đùa với kẻ làm thuê cho người nước ngoài, sao lại đưa cái món bún chả
Hà Nội khoái khẩu của tao ra để nhem thèm tao thế?”.
Nhưng nghĩ vui thế thôi
chứ tôi biết, con bạn thân của tôi nó đâu có nhem thèm tôi mà chính nó đang nhớ
tôi hay đúng hơn là nhớ một thoáng thơ dại của chúng tôi, những buổi tôi đến
nhà nó cùng nhau lăng xăng phụ bếp bên mẹ nó làm một bữa bún chả ngon lành…
Vì vậy, tôi không vội nhắn lại cho nó một chữ
mà đợi trưa mai, tôi sẽ mở hộp thư gửi cho nó bài thơ Về quê đi mày của Đặng
Xuân Xuyến cùng đôi dòng tản bình của tôi để, sau khi xong bữa bún chả cho
chàng nhà nó, nó sẽ đọc rồi tha hồ mà thương nhớ thời thơ dại mới qua chưa lâu
của chúng tôi.
*
DƯƠNG NINH NINH
Email: duongninhsg@gmail.com
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét