BÀI THƠ “BẠN QUAN”
CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN VÀ NHỮNG CẢM
NHẬN
*
BẠN QUAN
Bạn cũ lâu ngày gặp lại
Chén rượu quê đưa đẩy tẩy trần
Tao ruột ngựa hỏi câu ngớ ngẩn
Mày làm quan chắc kiếm bộn tiền
Chức ấy rẻ mà sinh lắm lãi
Mày học ngu nhưng thủ đoạn tài
Tao học giỏi nhưng mù thủ đoạn
Mãi long
đong chức phó dân quèn
Mày nhăn mặt chửi tao thằng đểu
Quá nửa đời mãi chửa hết ngu...
Rượu tới tầm
Mày ghé tai tao
Nói thật nhỏ
Căng tai mới rõ
Làm người khó
Làm quan càng khó
Chốn quan trường chó vịt giống nhau
Mày than đời chỉ rặt những thau
Quan càng lớn chữ nhân càng nhỏ
Ví miệng quan giống trôn trẻ nhỏ
La liếm quen rồi nào biết bẩn nhơ.
Tao gật gù giả bộ ngớ ngơ
Khen các quan vì dân vì nước
Nghe nửa câu mắt mày trợn ngược
Chửi tao khùng hệt “lũ dân ngu”
Mày chửi thề đặc giọng quân khu
Đời đã chó
Quan trường càng chó
Rồi nhăn nhó
Than đời mày nhọ
Mấy tháng trời bổng lộc hụt xơi...
Rượu mày mời
Tao uống khó trôi
Thịt mày gắp
Tao nhai khó nuốt
Trời nhiều gió
Hay lòng tao nổi gió
Rượu đầy vò
Tao ngất ngưởng vờ say.
*.
Hà Nội, trưa 18 tháng 03.2016
ĐẶNG XUÂN XUYẾN
ĐỌC BÀI THƠ “BẠN QUAN” CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN
Tôi quen Đặng Xuân Xuyến
đã lâu, từ thuở anh mới dựng nghiệp, mở cửa hàng “phát hành sách”. Là một nhà
thơ, làm bạn hàng gửi sách nhờ anh bán hộ thường xuyên. So với những nơi khác
bao giờ cửa hàng của Xuyến cũng giúp tôi bán được số bản cao gấp bội. Nhìn dáng
vẻ bên ngoài tươi tắn, đẹp trai, hoạt bát và cái phong thái “dứt khoát” mỗi khi
bàn việc…, ở Xuyến tôi thầm nghĩ con đường lập nghiệp gắn với sách vở văn
chương sẽ tiến xa hơn! Bẵng đi một thời gian nền văn chương với những ước vọng
thanh cao bị cuốn vào vòng xoáy kinh tế thị trường không còn phân biệt được đục
trong lẫn lộn. Thơ thành sản phẩm của xã hội hóa cấp thấp, không còn biết viết
để làm gì, viết để vì ai. Tôi cũng nản, ngồi nhìn bút giấy và cũng đã lâu không
gặp Xuyến.
Một hôm, bất ngờ tôi
nhận được tin nhắn của Đặng Xuân Xuyến mời cộng tác với trang mạng của anh… và
tôi được đọc bài thơ rất tâm sự “Bạn quan” anh in trên trang mạng.
Tôi thật ngưỡng mộ vì nội dung, giọng điệu, câu chữ già dặn, từng trải, vừa
tiếp thu cách nhìn đời, nhìn người của các lớp nhà thơ cha anh mỗi khi bĩ cực,
nhưng hơn hẳn lớp nhà thơ ăn theo xã hội bây giờ, khi vui thì vỗ tay vào, hết
lộc thì thở ra những lời ai oán vụn vặt làm người đời chán đọc thơ vì vậy. Thơ
Xuyến cũng mượn hơi men “giả tỉnh giả say” như để có cớ lôi tuột những mưu mô
giả trá của một xã hội đang thịnh hành, đang phân hóa, làm đảo lộn hết đạo đức,
nhân cách, làm người dù chỉ giới hạn bằng những lời bộc bạch, tâm sự của hai
người bạn lâu ngày gặp lại, có nhu cầu phơi trải lòng mình thật đến nỗi chỉ
thiếu cái tát bằng những ngón tay in lên mặt nhau, dù làm quan có chức tước
giàu sang hay là dân ngu ngơ, nghèo túng, khi nhìn lại đời mình đều nhục, chưa
thấy xứng kiếp người, tự mình thấy mình như súc vật, kiếp ngan, kiếp chó....
Bài thơ như một bầu tâm
sự dốc thẳng sang nhau không cần niêm luật, kỹ thuật câu chữ. Đoạn đầu còn
tỉnh, lời lẽ thăm dò giao đãi:
Bạn cũ lâu ngày gặp lại
Chén rượu quê đưa đẩy
tẩy trần
Tao ruột ngựa hỏi câu
ngớ ngẩn
Mày làm quan chắc kiếm
bộn tiền?
Tình bạn xa lâu gặp lại
nhau, người ta thường ôn lại kỷ niệm trong lành một thuở, rồi mới có nhu cầu
hỏi han công việc hiện tại gia cảnh của nhau. Đằng này có tình bạn ngày xưa của
họ chỉ phụ họa thêm cho nỗi ấm ức về những rối ren, bất công xã hội. Thằng học
giỏi không sống thủ đoạn thì làm dân quèn, thiếu cơm rách áo. Thằng học ngu,
biết nịnh nọt cúi luồn vẫn có thể mua được chức tước lên quan để kiếm bổng lộc
bạc vàng, thành ra cuộc gặp gỡ nơi chôn nhau cắt rốn lại là cái cớ để nổ ra
cuộc vạch mặt chỉ tên những bất công xã hội đang ấm ức nơi lòng mỗi kẻ. Những
tưởng chỉ kẻ thua thiệt mới buồn, mới đau, mượn rượu để nói ra lòng mình cho
thỏa:
Mày làm quan chắc kiếm
bộn tiền
Chức ấy rẻ mà sinh lắm
lãi
Mày học ngu nhưng thủ
đoạn tài
Tao học giỏi nhưng mù
thủ đoạn
Mãi long đong chức phó dân quèn
Nào ngờ kẻ được mũ cao
áo dài cũng lại ngồi thở than phận kiếp:
Làm người khó
Làm quan càng khó
Chốn quan trường chó vịt
giống nhau
Mày than đời chỉ rặt
những thau
Quan càng lớn chữ nhân
càng nhỏ
Ví miệng quan giống trôn
trẻ nhỏ
La liếm quen rồi nào
biết bẩn nhơ.
Những lời bộc trực, thật
lòng này nghe thật tội, thì ra kẻ làm quan đứng trước bàn dân thiên hạ, qua
những cầu truyền hình đi khắp thế gian, nhìn oai phong lẫm liệt, có ai ngờ nơi
tận sâu con tim, khối óc họ cũng bị dày vò, có khi lại gấp bội những buồn đau
túng nghèo cơm áo, cũng thấy được nhục vinh cuộc thế:
“Làm người khó
Làm quan càng khó
Chốn quan trường chó vịt
giống nhau”
“Đời đã chó
Quan trường càng chó”
Thì ra đã là con người
dù giả trá gian manh đến đâu, dù có ngập sâu vào đống bùn nhơ tội lỗi thì thẳm
sâu nơi nào đấy trong linh hồn của họ vẫn nhận ra vị bùn nhơ nơi đầu lưỡi họ đã
ngậm phải. Khác nhau chăng kẻ ngày tháng quen dần với những gì nhơ bẩn, còn có
kẻ còn biết cố trườn ra khỏi những đám bùn nhơ để thở chút khí trời trong lành
trước khi xuôi tay, nhắm mắt. Bởi quyền tước bạc vàng có thể xây được nấm mộ
cao chứ không để lại trong không gian, thời gian được chút tiếng thơm. Huống
chi lúc sống đã bị người đời nguyền rủa.
Cái đau của thân phận
dân đen cũng là đau nhưng có thể mượn phút giây gặp gỡ, nói vung mạng, tung tán
tàn cho hả hê. Còn kẻ chức tước, giàu có, gian manh thì phải đợi lúc:
Rượu tới tầm
Mày ghé tai tao
Nói thật nhỏ
Căng tai mới rõ
Bởi đã khoác vào tấm áo
quan trường phải biết học phép mưu ma chước quỷ. Nhiều việc giả danh gian trá
phải giấu kín cả cha mẹ vợ con, đem xuống dưới mồ mới mong hoạn lộ, an toàn…
chỉ giây phút ngồi trước người bạn thuở trong sáng ngây thơ, sau biền biệt mỗi
đứa một phương, thắng thua nếm đủ quay về, men rượu ngấm vào ấm ức, nói ra cùng
nhau cũng chẳng phương hại nữa rồi mới dám “ghé tai”, “nói nhỏ”…
Bài thơ thành bữa tiệc
giữa hai người bạn thết nhau vị ngọt bùi, cay đắng tình thân, vừa là của riêng,
lại vừa dọn mời người đọc nhâm nhi, cụng chén ở những năm tháng đời người thật
ít điều vui, ít tình thân thiện và gần như không còn thứ tình cảm tri kỉ mà ông
cha ta đã ngìn năm trồng cây cho gỗ nên trầm. Giờ rừng bỗng dưng bị đốn trụi.
Tình người rồi sẽ sao đây! Đặng Xuân Xuyến đã gửi tâm sự lòng mình vào thơ cho
vơi ấm ức! Có lẽ chỉ còn thơ có thể an ủi anh chăng!
Bài thơ “BẠN QUAN” đã
ghi lại sống động cuộc sống hôm nay, của người Việt Nam mình./.
*.
CHỬ VĂN LONG
Địa chỉ: Thôn 2, Vạn Phúc, Thanh Trì, Hà Nội.
Email: haicv08@gmail.com
VỀ NGƯỜI "BẠN QUAN" THỨ 2 CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN
“Người bạn
quan thứ hai của nhà thơ trong bài "Bạn
Quan" là một quan chức đang tại vị, về quê mở tiệc tẩy trần, khách
mời là nhà thơ bạn cũ. Thằng bạn quan này thì khác thằng bạn quan bị ngã ngựa,
bởi thế nhà thơ đã mượn rượu giả say để có cớ vạch trần bộ mặt thật của thằng
bạn cũ lâu ngày gặp lại:
Mày làm quan chắc kiếm
bộn tiền
Chức ấy rẻ mà sinh lắm
lãi
Mày là
thằng đã bỏ tiền ra để chạy chức, xong rồi thì phải thu hồi vốn, thu hồi xong
phải làm lãi bằng cách vơ vét, ăn không từ thứ gì của dân.
Thêm nữa,
cái tài học và tâm địa của mày, hai ta đâu có lạ gì nhau:
Mày học ngu nhưng thủ
đoạn tài
Tao học giỏi nhưng mù
thủ đoạn
Tưởng nói
trắng phớ ra như thế thì mình sẽ hả dạ, bớt đi đau buồn thua thiệt trong cõi
đời đen bạc. Còn nó, thằng bạn quan sẽ mất mặt vì nhục nhã. Nhưng cái hay ở bài
thơ là thằng bạn lại không thấy như thế. Mà y đợi:
Rượu tới tầm
Mày ghé tai tao
Nói thật nhỏ
Căng tai mới rõ
Ơ hay, sao
chỉ có hai người bạn uống rượu tẩy trần mà y lại phải “ghé tai”, “nói thật nhỏ”
đến nỗi bạn phải “căng tai mới rõ”.
Phải chăng quen sống ở chốn quan trường, nơi mê cung bí hiểm đã thành động hình
trong y, lúc nào cũng phải giấu giấu diếm diếm những cái gọi là sự thực. Nay
chỉ có y và thằng bạn mà y vẫn chửi là “Quá
nửa đời mãi chửa hết ngu…” thì nỗi sợ ấy không còn nữa nên y mới có đủ dũng
khí để nói ra cái sự thực ấy:
“Làm người khó
Làm quan càng khó
Chốn quan trường chó,
vịt giống nhau…”
“Quan càng lớn, chữ nhân
càng nhỏ…”
“La liếm quen rồi nào
biết bẩn nhơ!”
Đúng là y
nói rất thật nhưng cũng đúng y là một thằng học ngu vì y chưa đọc hết câu: “Làm người là khó, làm người xã hội chủ nghĩa
còn khó hơn nhiều”
Vẫn đang đà
giả tỉnh giả say, nhà thơ làm ra bộ ngớ ngơ: Khen các quan vì dân vì nước. Ai
ngờ thằng bạn quan cũng đang đà được nói thật nên đáp lại cũng rất thật: Đời đã chó/ Quan trường càng chó
Tuy y nói
thật thế nhưng y vẫn đang làm quan. Bữa tiệc tẩy trần hôm nay là tiệc của nhà
quan được mua sắm bởi những đồng tiền y đã “Ăn của dân không từ cái gì”, đã “La liếm quen rồi nào biết bẩn nhơ”. Vì
vậy, nhà thơ cần phải nói thẳng nốt với y:
Rượu mày mời
Tao uống khó trôi
Thịt mày gắp
Tao nhai khó nuốt
"Bạn Quan" là một bài thơ hay, một cuộc
rượu hai người đầy kịch tính, cả hai đều mượn hơi men để nói thật lòng mình,
rất đúng với câu “Lời say sưa mới là câu
chân tình” (Trần Huyền Trân) cho ta thấy bộ mặt thật xấu xa bỉ ổi của bọn
quan trường trong xã hội hiện nay.”
--------------
(Trích từ: Thơ về rượu hay nỗi buồn riêng mình và nỗi buồn nhân thế của nhà thơ
Đặng Xuân Xuyến? - Nguyễn Bàng)
*.
NGUYỄN BÀNG
Địa chỉ: 17 đường 69, Tân Quy, Quận 7, Sài
Gòn.
Email: bnguyen37@gmail.com
VÀI CẢM NHẬN KHI ĐỌC BÀI THƠ “BẠN QUAN”
CỦA ĐẶNG XUÂN XUYẾN
Bạn thân
xa nhau lâu ngày gặp lại, người ta thường ôn lại những kỷ niệm vui buồn nhưng
trong sáng và đẹp đẽ về một thuở gắn bó bên nhau. Nhưng lại có một tình bạn
thân giữa hai người, mà thằng học giỏi không sống thủ đoạn thì làm dân quèn,
thiếu cơm rách áo. Thằng học ngu, biết nịnh nọt cúi luồn nhờ có tiền mua được
chức tước lên quan mà kiếm bổng lộc bạc vàng, trở thành người gọi là “quyền
cao, giầu có”, thành ra cuộc gặp gỡ của họ nơi chôn nhau cắt rốn lại là cái cớ
để nổ ra cuộc vạch mặt chỉ tên những bất công xã hội đang ấm ức trong lòng mỗi
kẻ. Những tưởng chỉ kẻ thua thiệt mới buồn, mới đau, mới mượn rượu để nói ra
lòng mình cho thỏa. Nào ngờ kẻ nhờ làm quan mà giầu có, nói có người phải nghe,
đe có người sợ, thế mà cũng mượn hơi men “giả tỉnh giả say” để có cớ lôi tuột
những mưu mô giả trá của một xã hội đang thịnh hành, đang phân hóa, đang làm
đảo lộn hết đạo đức, nhân cách làm người, dù chỉ giới hạn bằng những lời bộc
bạch, tâm sự của họ:
“Làm người khó
Làm quan càng khó
Chốn quan trường chó vịt
giống nhau
Mày than đời chỉ rặt
những thau
Quan càng lớn chữ nhân
càng nhỏ
Ví miệng quan giống trôn
trẻ nhỏ
La liếm quen rồi nào
biết bẩn nhơ.”
Một điều
hiện thực về thói đời khi vui thì vỗ tay vào, hết lộc thì thở ra những lời ai
oán vụn vặt mà không biết rằng chính cái đó đã phơi bày nhân cách giả dối của
chính mình. Một hiện thực nữa cũng làm ta quan tâm qua cuộc nói chuyện của họ
trong cuộc rượu, đó là dù làm quan có chức quyền, giàu có hay làm dân quèn ngu
ngơ, nghèo túng thì khi nhìn lại đời mình họ đều thấy nhục, chưa thấy xứng kiếp
người, tự mình thấy mình như kiếp vịt, kiếp chó… “Đời đã chó/ Quan trường càng chó”. Kẻ "quan tham" trong
bài thơ này, dù sao cũng vẫn còn chút nhân cách của một con người.
Những hiện
thực xã hội đang diễn ra trước mắt ta mà không thể giả điếc, giả mù bỏ qua được
đó là:
"Người hiền lành
luôn thua người bặm trợn
Chân thực ngủ vùi cho
xảo trá lên ngôi”
(Nguyễn
Thị Thanh Yến)
Tình trạng
đạo đức xã hội đã xuống cấp một cách nghiêm trọng, sự dối trá đã đến mức ngang
nhiên, tràn lan trong xã hội. Kẻ “bút nô” suốt đời chỉ viết "tụng ca"
thì lên ngôi, người dám nói thật cái xấu, cái ngu dốt, cái sai lầm... ra thì thường gặp rủi ro,
dễ bị quy chụp. Có lẽ chưa có bao giờ tình người lại đến mức tồi tệ như bây
giờ. Nhà thơ Bùi Minh Quốc đã phải thốt lên:
“Tương lai ấy bây giờ
tôi sống dở
Quay mặt vào đâu cũng
phải ghìm cơn mửa
Cả một thời đểu cáng đã
lên ngôi
Tôi bước đi trên đất
nước nghẹn lời”
(“Bài thơ
Tháng Tám” – Bùi Minh Quốc)
Bài thơ “Bạn quan” là một cuộc rượu giữa hai
người bạn đãi nhau mà sao có ít vị ngọt bùi, nhiều cay đắng tình thân, tuy là
của riêng họ, nhưng lại làm người đọc động tâm, nghĩ suy về những năm tháng đời
người thật ít điều vui, ít tình thân thiện và gần như không còn thứ tình cảm
tri kỷ:
“Rượu mày mời
Tao uống khó trôi
Thịt mày gắp
Tao nhai khó nuốt
Trời nhiều gió
Hay lòng tao nổi gió
Rượu đầy vò
Tao ngất ngưởng vờ say.”
Thời đại
ta đang sống những hiện thực là vậy! Thật cảm phục tác giả Đặng Xuân Xuyến,
chắc Anh rất trăn trở cho tình người sẽ sao đây? Mà gửi tâm sự của lòng mình
vào thơ cho vơi đi nỗi ấm ức…
*.
Hải Dương, 13 tháng 5-2020
ĐỖ HUY TẤN
Địa chỉ: Bến Tằm,
Chí Linh, Hải Dương.
Facebook: Tấn Đỗ Huy
-------------
MỜI
NHẤP CHUỘT ĐỌC THÊM:
- Kim yêu - Truyện ngắn Đặng Xuân Xuyếnl
- Chuyện ngủ - Truyện ngắn Đặng Xuân Xuyếnl
- Chuyện cu Tố làng tôi - Truyên ngắn
Đặng Xuân Xuyếnl
- Chàng lùn nể vợ - Truyện ngắn Đặng Xuân Xuyếnl
- Chuyện của gã khờ - Truyện ngắn Đặng Xuân Xuyếnl
- Gã khờ hay chàng ngốc Việt Nam còn sót lại ở thế kỷ
XXI - Tác giả: Nguyễn Bàngl
- Cô Vương cưới vợ - Truyện ngắn Đặng Xuân Xuyếnl
- Cô Vương cưới vợ - Một truyện ngắn đầy ắp tiếng cười
và đẹp tính nhân văn - Tác giả: Nguyễn Bàngl
- Cảm nhận khi đọc truyện ngắn “Cô Sướng cưới vợ” - Tác giả: Vũ
Thị Hương Mail
.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét